Een nieuwe wind rond fiscale zaken dringt zich op

Het aanstellen van bemiddelaars zou al een stap in de goede richting zijn

Fiscaal advocaat Jan Tuerlinckx van Tuerlinckx Taks Lawyers wil de 25ste verjaardag van de wetgeving rond fiscale procedures (15 en 22 maart 1999) aangrijpen om de aandacht te vestigen op het feit dat deze aanpassing niet het beoogde effect heeft gehad. In tegendeel, de achterstand op het vlak van fiscale rechtzaken is nooit zo groot geweest. Het tekort aan magistraten is daar niet vreemd aan maar ook de toegenomen complexiteit en overvloed aan data, die moet worden geïnterpreteerd, spelen een belangrijke rol hierin. Daarenboven is de relatie tussen overheid en burger (lees: belastingsplichtige) veranderd en vindt deze laatste dat steeds minder naar hem/haar wordt geluisterd. Voor Tuerlinckx schreeuwen al deze problemen om nieuwe en alternatieve oplossingen en roept hij op voor meer aandacht van de politieke wereld. Want ondanks beloftes van opeenvolgende regeringen om te werken aan een beter begrip tussen de fiscus en de belastingplichtige, zijn concrete actie uitgebleven.

Jan Tuerlinckx

Bemiddeling

Eén van de meest opvallende tendenzen van de opgelopen jaren waar Tuerlinckx wil bij stilstaan, is de groeiende frictie tussen belastingplichtigen en de overheid, waarbij de belastingplichtigen zich niet gehoord voelen en de overheid niet noodzakelijk gedwongen wordt alle regels na te leven. ‘Deze spanningen worden aangewakkerd door de verschuiving naar meer collectivistische waarden in de samenleving: het individu is minder belangrijk geworden dan de overheid,’ geeft hij aan. Volgens hem moet de belastingplichtige een level playing field worden aangeboden met meer begrip en objectiviteit. En Tuerlinckx wijst bovendien op een ander fenomeen, namelijk de immense digitalisering die er is gebeurd is. ‘Dat betekent dat op een aantal punten belastingcontroles eigenlijk heel data gestuurd zijn. En een rechter is bijzonder slecht geplaatst om die data te beoordelen want de rechter moet tussen de 10 en de 16 vonnissen of arresten per week schrijven, die technisch en moeilijk zijn en waar een oordeel moet worden over geveld. Een opdracht die bijna niet te vervullen is.’

Voor de fiscaal advocaat is een meer dynamische en evenwichtige samenstelling van fiscale rechtbanken, waarbij externe deskundigen worden betrokken om een objectieve blik op fiscale geschillen te bieden, een oplossing. ‘De introductie van fiscale bemiddeling en het betrekken van gespecialiseerde experten om conflicten efficiënter op te lossen zou een stap in de goede richting zijn. Want waarom kunnen we niet op een meer dynamische manier kijken naar fiscaliteit en zo’n rechtbank paritair samenstellen met iemand uit het accountancy milieu die de ondernemingen kent. En van mij mag daar iemand van de fiscus bij worden betrokken die ook de belangen van de administratie behartigt zodat er begripvol kan worden gewerkt.’ Volgens hem kan het toch niet dat wanneer de volledige procedure wordt doorlopen dit in Brussel 10 tot 13 jaar kan duren: dat is een derde van de beroepscarrière van een ondernemer. Tuerlinckx onderstreept dat het totaal onwerkbaar is om dertien jaar na de feiten te mogen vernemen wat de uitkomst van een fiscale zaak is. ‘We moeten eigenlijk naar een totaal andere manier van werken gaan’, benadrukt hij nog.

Luisterbereidheid

Maar bemiddeling bestaat toch al in fiscale zaken? Dat klopt volgens Jan Tuerlinckx maar technisch gezien zijn deze bemiddelaars ambtenaren die 100% verbonden zijn aan FOD Financiën. Ze hebben weliswaar een onafhankelijker statuut maar zijn toch nog erg verweven met de belastingadministratie. ‘Het zijn eigenlijk meer facilitatoren want ze faciliteren het gesprek tussen de belastingadministratie en de belastingplichtigen als het vastloopt. Hun rol is eerder passief. In Nederland heb je daadwerkelijk een instituut van fiscale bemiddelaars waar belastingambtenaren, belastingavocaten en accountants in zitten.’ De advocaat vraagt zich af waarom we hier in België zo'n statuut niet oprichten om het hele proces te vergemakkelijken. We moeten immers de relatie van de belastingbetaler en de burger moderniseren en meer begrip opbrengen voor de burger in dat fiscaal proces. Volgens Tuerlinckx zouden beroepsorganisaties werk moeten maken van erkende en gespecialiseerde onafhankelijke bemiddelaars. ‘Ik vind dat het ITAA, het instituut voor belastingconsulenten en accountants een beroepsopleiding van fiscale bemiddeling zou moeten hebben.’

Hij wijst er trouwens op dat bij elk geschil aan de rechtbank kan worden gevraagd om bemiddeling in te voeren. ‘Alleen zien we dat rechtbanken dat niet willen omdat ze stellen dat daar niet over onderhandeld kan worden, maar dat is volstrekt fout,’ onderstreept Tuerlinckx.’ Toch wil hij echter niet te hard op de belastingadministratie schieten. ‘Want het zijn allemaal ambtenaren die een enorme stroom aan dossiers moeten oplossen. En daartegenover staat dan een ondernemer die heel vaak slecht één keer in zijn leven in zo'n proces betrokken partij is. En dat geeft frictie. Het zou al veel oplossen als beide partijen gewoon goed naar elkaar zouden luisteren.’ Waarom wordt er echter niet geluisterd door de fiscale administratie en de overheid? ‘Omdat de druk op de overheid natuurlijk ontzettend hoog is. Ambtenaren moeten KPI’s halen en staan veel meer onder druk door hun beperkte middelen en de budgetaire druk. Daarenboven ontbreekt het hen vaak aan techniciteit en een gebrek aan expertise.’

Alternatieve manieren

En Jan Tuerlinckx ziet nog andere mogelijkheden die de vertragingen kunnen doen verminderen en hij kijkt daarvoor wederom in de richting van Nederland. ‘Bij ons begint de belastingcontrole op het tijdstip dat de jaarrekening is afgesloten en na de belastingaangifte. In Nederland maakt men reeds gebruik van horizontaal toezicht terwijl we er in België vandaag slechts mee experimenteren. Via deze werkwijze kan je al in de loop van het jaar een afspraak maken met de belastingen en aangeven dat je alle fiscale problemen die je tegenkomt met de administratie zal bespreken. En uiteindelijk zal er samen worden beslist hoe fiscale vraagstukken zullen worden behandeld zodat de belastingaangifte op het einde van het jaar niet het begin maar het einde van de controle is.’ Tuerlinckx wijst er daarnaast op dat we in België nogal vastgeroest zijn rond de gedachte dat fiscaliteit door de overheid moet behandeld worden en ambtenaren en de rechtbanke een monopolie hebben. ‘Daar moeten we van afstappen’, onderstreept hij nog.

En zou artificiële intelligentie een oplossing kunnen zijn? Terwijl de technologische vooruitgang en digitalisering mogelijkheden bieden om de efficiëntie van de belastingadministratie te verbeteren, benadrukt hij dat menselijke interpretatie en betrokkenheid essentieel blijven voor een eerlijke en effectieve belastingheffing. ‘Het implementeren van nieuwe technologieën zoals AI kan een rol spelen in het verbeteren van belastingcontroles, maar er moet nog veel gebeuren om deze tools effectief in te kunnen gaan zetten,’ besluit de fiscaal advocaat.

Momentum

‘25 jaar geleden hebben we de procedure gewijzigd omdat we toen het gevoel hadden dat de bezwaarfase niet goed functioneerde. Vandaag zitten we eigenlijk terug met de problemen van 25 jaar geleden: wederom functioneert de bezwaarfase onvoldoende goed en is er te weinig objectiviteit. Er wordt enkel en alleen met de bril en de macht van de administratie naar die bezwaarfase gekeken. Als we dat zouden kunnen oplossen dan zouden al veel problemen worden opgelost.’ En voor Jan Tuerlinckx is die 25 jarige verjaardag van die wetgeving een ideale kapstok om vandaag de vinger op de wonde te leggen en de noodzaak voor hervorming op de agenda te zetten. ‘Dit kan zo'n momentum zijn en laat het dan ook nog eens samenvallen met de nieuwe verkiezingen die eraankomen. Ik ben trouwens niet alleen want binnen de schoot van de beroepsvereniging en de fiscale hogeschool worden er initiatieven gesmeed om een conferentie te maken over de rechten van de belastingplichtigen en opnieuw een invulling te geven aan de nieuwe taxificatie die we absoluut nodig hebben.’

Het is hem ten slotte een doorn in het oog dat op politiek niveau deze kwesties onvoldoende aandacht krijgen, daarenboven worden ze nauwelijks of zelfs helemaal niet in politieke programma's aangegeven. ‘Dit gebrek aan betrokkenheid vanuit de politiek baart me zorgen, zeker gezien de reeds aangestipte toenemende druk op belastingadministraties en het groeiende aantal achterstallige fiscale zaken.’ Opvallend dat de politiek niet reageert want nochtans is de roep om verandering groter dan ooit onder meer door spraakmakende zaken rond belastingontduiking en -ontwijking, die trouwens de noodzaak van een robuuster en transparanter belastingstelsel benadrukken. ‘De publieke opinie over belastingen is de afgelopen jaren aanzienlijk verschoven, waarbij belastingontduiking steeds meer als onaanvaardbaar gedrag wordt beschouwd.’

-------------------

Over Tuerlinckx Tax Lawyers 

Tuerlinckx Tax Lawyers, opgericht in 2011 door Jan Tuerlinckx en Dave van Moppes, heeft zich ontwikkeld tot een toonaangevend fiscaal advocatenkantoor dat conventies durft uit te dagen om de beste resultaten voor haar cliënten te bereiken. Met vestigingen in Antwerpen, Zonhoven en Charleroi, en een team van 33 toegewijde professionals, staat het kantoor bekend om zijn oplossingsgerichtheid en pragmatische benadering van fiscaal recht. 

De focus van Tuerlinckx Tax Lawyers ligt op het voorkomen en vermijden van fiscale geschillen. Doen ze zich toch voor? Dan mag de cliënt rekenen op een efficiënte en doeltreffende verdediging.  De expertise van Tuerlinckx Tax Lawyers omvat verder het begeleiden van bedrijfsprocessen, zoals overnames en fusies, waarbij ze streven naar een optimale integratie van vennootschapsrecht en fiscale strategieën. Tuerlinckx Tax Lawyers biedt ook gespecialiseerde maatwerk inzake vermogensstructurering en estate planning aan particulieren.